Đúng – sai?

Điều gì là đúng, điều gì là sai? Đó luôn là một câu hỏi hóc búa trong cuộc sống. Có vẻ như những gì thuộc về số đông, các xu hướng đều mang trong mình một thông điệp kiểu như “đó là một cách nhìn đúng”, “một điều đúng đắn”. Tuy nhiên, chính bản thân số đông hoặc các xu hướng cũng thay đổi theo thời gian. Vậy thì đúng sai nằm lại ở nơi nào? Đức Phật đã có hẳn một bài Kinh (Kinh Kalama), để dạy về một phương cách tiếp cận để đến với những điều gì là nên làm, điều gì là không nên làm, nhằm hướng các học trò của Ngài về cách suy nghĩ đúng đắn. Các bạn có thể tham khảo các ý tứ sâu sắc đó trong bài Kinh.

Trong khuôn khổ ghi chép ngắn của post này, tôi chỉ trình bày ngắn gọn quan điểm cá nhân của tôi về đúng vs. sai. Theo tôi, “điều gì là đúng” rất mang tính cá nhân. Dù đa phần bị ảnh hưởng bởi số đông – nhưng bản thân sự lựa chọn “nghe theo” số đông lại chính là một lựa chọn mang tính cá nhân rồi. Nên tôi nghĩ rằng, cái đúng thuộc về cá nhân mỗi người. Họ nghĩ cái gì là đúng thì nó trở nên đúng và ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống … của họ. Và nếu họ, cá nhân đó, có sức ảnh hưởng mạnh mẽ đến số đông thì lại “tuyên truyền” được cái đúng của họ đến cho người khác. Vụ cái đúng của số đông là do được la to hơn, và cộng hưởng nên nghe có vẻ đúng hơn thôi. Chứ rồi cuối cùng mỗi người cũng có phiên bản riêng cho cái đúng của riêng mình.

Mọi mâu thuẫn đều phát xuất từ sự khác nhau giữa các phiên bản đúng này của mỗi một chúng ta. Sau hết thì cái đúng cũng chỉ mang tính tương đối (đối với người này là đúng, đối với người kia lại sai bét nhè). Và quan trọng hơn, cái đúng cái sai đó không hẳn là gần với chân lý, với sự thật. Mọi người có lẽ ngộ nhận ở chỗ này nhiều nhất: cái đúng = chân lý – sự thật. Và đó cũng là nguồn cội của mọi vấn đề. Nếu bạn có thể vượt lên trên sự dán nhãn của cả cái đúng và cái sai, chỉ quan sát, nhận biết và thay đổi sao cho nhân văn hơn, cho phù hợp với qui luật tự nhiên hơn thì cái đúng của bạn càng ngày càng gần với chân lý, với sự thật hơn. Đó cũng chính là con đường tìm về với hạnh phúc đích thực.

Chìa khoá chính nằm ở sự quan sát khách quan và thay đổi chính mình cho phù hợp với tự nhiên.